Khi chúng ta lớn tuổi, không chỉ sức khỏe thể chất suy giảm mỗi ngày. Chất lượng thị giác cũng giảm và nó thay đổi cuộc sống của người già một cách đáng kể.
Đa phần chúng ta nghĩ đến tuổi già thường biết đến tình trạng lão thị (phải mang kính đọc sách) và cườm (đục thủy tinh thể). Nhưng bên cạnh đó còn có những thay đổi rất nhỏ trong cấu trúc mắt khiến cho thị giác của mỗi người đều không còn được như lúc trẻ.
Bài viết tập trung vào sinh lý thay đổi theo tuổi già của mắt nhằm người trẻ hiểu thêm về cuộc sống của ông bà và ba mẹ của chúng ta thay đổi như thế nào và đưa ra các giải pháp “căn bản” nhất để cải thiện cuộc sống. Để can thiệp sâu hơn chúng ta có thể tìm đến các chuyên gia để được tư vấn kĩ hơn.
Giảm kích thước của đồng tử
Do cơ điều khiển hoạt động của đồng tử bị yếu với người lớn tuổi vì vậy gây cho kích thước đồng tử bị thu nhỏ và giảm đáp ứng với sự thay đổi ánh sáng. Vì vậy đối với người trên 60 tuổi cần thời gian thích nghi ánh sáng chậm hơn gấp 3 lần so với người trẻ ở tuổi 20. Bên cạnh đó người lớn thường bị chói lóa mắt khi gặp phải nguồn sáng mạnh hoặc ánh sáng thay đổi bất chợt trên một nền tối (giống như khi đi xem film).
Sử dụng kính đổi màu và có phủ lớp chống chói sẽ giúp giảm tình trạng này.
Do kích thước đồng tử nhỏ gây ra giảm lượng ánh sáng vào võng mạc, đối với người từ 60s tuổi trở lên cần nguồn sáng “môi trường” (ambient light) nhiều hơn gấp 3 lần so với người ở độ tuổi 20s để có thể đọc một cách thoải mái. Khi đạt tới 80 tuổi nhu cầu ánh sáng lên đếp gấp 6 lần tuổi 20s.
Khô mắt
Tuổi tác kéo tới do lượng tuyến mi mắt sẽ giảm, ngoài ra đặc biệt với phụ nữ sau mãn kinh sẽ bắt đầu trải nghiệm cảm giác bỏng rát mắt, cộm xốn, khó chịu và chảy nước mắt sống như khi cắt hành tây đó là các triệu chứng từ hội chứng khô mắt. Đa phần hội chứng này không gây ra nguy hiểm nhiều ở mức độ thấp, nhưng nó là một vấn đề cực kì khó chịu. Cứ nghĩ tới cảm giác 24h một ngày mắt cứ như có bụi hay cát gì đó rớt vào thì chúng ta sẽ hiểu và thương những người thân ta nhiều hơn.
Sử dụng nước mắt nhân tạo khi cần thiết sẽ giảm đi sự khó chịu, tùy mỗi người sẽ có mức độ trầm trọng khác nhau. Khám bác sĩ chuyên khoa mắt để được tìm nguyên nhân và chỉ định thuốc nhỏ mắt phù hợp với từng trường hợp khác biệt.
Giới hạn thị trường
Ngoài các nguyên nhân về bệnh lý gây mất thị trường như glaucoma (cườm nước), về sinh lý người lớn tuổi các mô mỡ hốc mắt cũng giảm gây ra tình trạng của người già ngày càng thụt sâu vào ổ mắt, và một số trường hợp nó gây ra giới hạn thị trường nhìn của bệnh nhân. Các nghiên cứu cho thấy rằng cứ mỗi 10năm tuổi thì góc nhìn của con người giảm từ 1-3 độ. Khi đạt đến tuổi 70-80, chúng ta mất đi 20-30% tầm nhìn so với tuổi 20. Hay nói một cách dễ hiểu người già không còn một góc nhìn rộng như lúc trẻ mà có thể tưởng tượng rằng họ chỉ có thể nhìn như qua 1 cái ống tròn.
Đặc điểm này làm cho người già hay biểu hiện ra phải quay đầu tới lui khi tìm kiếm gì đó và đặc tính này đặc biệt nguy hiểm khi người lớn tuổi vẫn còn lái xe.
Giảm khả năng cảm nhận màu sắc
Tế bào võng mạc đáp ứng với màu sắc giảm độ nhạy khi chúng ta già đi, gây ra tình trạng giảm đi độ tươi sáng của màu sắc và độ tương phản giữa các màu với nhau gây ra nhầm lẫn và khó phân biệt đối với các màu sắc tương tự nhau. Gây ra cảm giác màu sắc bị tái nhợt nhạt đi, đối với cái sở thích vẽ tranh, thêu hay chụp ảnh sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng. Và sự thay đổi này dường như không có khả năng thay đổi
Không chỉ có các tế bào thần kinh suy giảm chức năng, đối với bệnh nhân có đục thủy tinh thể chặn và lọc đi một lượng cũng góp phần vào giảm đi khả năng thị giác tương phản của mắt. Với nguyên nhân đục thủy tinh thể, tôi thường khuyên bệnh nhân điều trị vì đây là nguyên nhân có thể thay đổi. Sau khi điều trị không chỉ giúp thị giác lấy lại được sắc nét mà quan trọng hơn đó là màu sắc và chất lượng cuộc sống người già thực sự bước sang một màu sắc khác.
Bong pha lê thể
Khi già đi, phần “gel-trong suốt” được gọi là pha lê thể trong mắt bắt đầu hóa lỏng và bắt đầu bị tách ra khỏi võng mạc gây ra triệu chứng “đốm và mảng lởn vởn” và đôi khi kèm theo triệu chứng chớp sáng. Tình trạng này được gọi là bong pha lê thể và thường thì không gây hại. Nhưng một số trường hợp lởn vởn và chớp sáng là triệu chứng của bong võng mạc – một tình trạng nguy hiểm có thể gây ra mù nếu không được can thiệp kịp thời.
Nên nếu có triệu chứng này thì đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt để được kiểm tra là điều cần thiết.
Theo ThS. BS Nguyễn Lê An
