Tiết dịch mắt, hay “dử” trong mắt, là sự pha trộn giữa dịch nhầy, dầu, tế bào da và chất thừa khác tích tụ ở góc mắt trong lúc bạn ngủ. Dịch mắt có thể ướt và dính hoặc khô và đóng vảy, tùy thuộc vào lượng chất lỏng trong dịch mắt đã bay hơi.
Dịch mắt, đôi khi còn được gọi là dử mắt, có chức năng bảo vệ, loại bỏ các chất thải và chất thừa có thể gây hại ra khỏi màng phim nước mắt và bề mặt trước của mắt.
Mắt của bạn sinh ra dịch nhầy trong cả ngày, nhưng một màng nước mắt mỏng liên tục rửa sạch mắt của bạn khi bạn chớp mắt, đẩy dử mắt ra trước khi nó cứng lại trong mắt bạn.
Khi bạn ngủ — và không chớp mắt — dịch mắt tích tụ lại và đóng vảy ở góc mắt và đôi khi dọc theo bờ mi, do đó có thuật ngữ “dử trong mắt.”
Có một ít dử trong mắt khi ngủ dậy là bình thường, nhưng quá nhiều dịch mắt, đặc biệt là nếu dịch có màu xanh lục hoặc vàng và kèm theo là mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng hoặc đau mắt, có thể cho biết nhiễm trùng mắt hoặc bệnh về mắt nghiêm trọng và bạn nên nhanh chóng thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt của mình.
Dịch nhầy mắt đến từ đâu?
Dịch mắt chủ yếu bao gồm lớp dịch nhầy mỏng, lỏng do kết mạc tạo ra (còn được gọi là mucin), và meibum — một chất có dầu do tuyến meibomian tiết ra giúp cho mắt được bôi trơn trong khoảng thời gian giữa hai lần chớp mắt.
Khi không được nước mắt đẩy ra, chất thừa tích tụ, hay “dịch tiết”, dồn ứ ở góc phía trong của mắt cũng như dọc theo bờ mi.
Nguyên nhân gây dịch mắt
Dử trong mắt thường không phải nguyên nhân đáng báo động, nhưng nếu bạn thấy có sự chênh lệch về độ đặc, màu sắc và số lượng dịch mắt, nó có thể là dấu hiệu của một loại bệnh hoặc nhiễm trùng mắt.
Các tình trạng mắt thường gặp gắn với dịch mắt bất thường bao gồm:
Viêm kết mạc. Dịch mắt là triệu chứng thường gặp của viêm kết mạc, một tình trạng viêm màng mỏng lót “phần trắng” của mắt (củng mạc) và bề mặt phía trong của mí mắt.
Ngoài ngứa mắt, gợn mắt, kích ứng mắt và đỏ mắt, viêm kết mạc thường đi kèm dịch nhầy màu trắng, vàng hoặc xanh lá cây, dịch này có thể đóng vảy dọc theo bờ mi trong lúc bạn ngủ. Trong một số trường hợp, tình trạng đóng vảy ở mí mắt có thể nghiêm trọng đến mức bịt kín mắt đang nhắm.
Có ba loại kiêm kết mạc:
- Viêm kết mạc do vi-rút
Viêm kết mạc do vi-rút có tính lây nhiễm cao và do một loại vi rút chẳng hạn như vi-rút gây cảm lạnh thông thường hoặc vi-rút herpes simplex gây ra. Dịch mắt liên quan đến bệnh đau mắt đỏ do vi-rút thường trong và lỏng, hoặc nó có thể bao gồm dịch nhầy màu trắng hoặc hơi vàng.
- Viêm kết mạc do vi khuẩn
Như tên gọi, viêm kết mạc do vi khuẩn, do một loại nhiễm khuẩn gây ra. Viêm kết mạc có thể đe dọa thị lực nếu không được điều trị sớm. Dịch mắt có nguyên nhân từ viêm kết mạc do vi khuẩn thường đặc hơn và nhiều mủ (giống mủ) hơn so với dịch mắt bắt nguồn từ bệnh đau mắt đỏ do vi-rút, và thường có màu vàng, xanh lá cây hoặc thậm chí màu xám. Thông thường, dịch tiết dính sẽ làm cho mí mắt của bạn có cảm giác bị dính chặt không mở ra được khi thức dậy vào buổi sáng.
- Viêm kết mạc do dị ứng
Viêm kết mạc do dị ứng do các dị ứng nguyên — phấn hoa, lông động vật, bụi và các chất gây kích ứng khác gây dị ứng mắt. Nguyên nhân cũng có thể do một phản ứng dị ứng với chất bẩn chứa hóa chất, đồ trang điểm, dung dịch kính áp tròng và thuốc nhỏ mắt. Dịch mắt liên quan đến viêm kết mạc do dị ứng thường lỏng. Viêm kết mạc do dị ứng không lây nhiễm và thường ảnh hưởng đến cả hai mắt.
Các nhiễm trùng mắt khác
Ngoài viêm kết mạc, có nhiều loại nhiễm trùng mắt gây ra dịch mắt bất thường. Những loại đó là:
- Herpes mắt (một loại nhiễm trùng mắt do vi-rút tái đi tái lại)
- Viêm giác mạc do nấm (một loại viêm giác mạc hiếm gặp nhưng nghiêm trọng)
- Viêm giác mạc do acanthamoeba (một loại nhiễm ký sinh có thể gây mù lòa thường do vệ sinh kính áp tròng kém hoặc do bơi khi đeo kính áp tròng).
Dịch do nhiễm trùng mắt thay đổi đáng kể — dịch có thể trong và lỏng hoặc đặc, xanh lá cây và dính — do vậy đảm bảo bạn nhanh chóng đi khám bác sĩ mắt để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
- Viêm bờ mi
Một rối loạn mí mắt mạn tính viêm bờ mi mô tả tình trạng viêm nang lông mi hoặc sự tiết dầu bất thường từ tuyến meibomian ở mép trong của mí mắt.
- Rối loạn chức năng tuyến meibomian
Còn được gọi là MGD, rối loạn chức năng của tuyến dầu này trong mí mắt có thể gây tiết dịch mắt như bọt, đóng vảy mí mắt, cũng như mủ mắt màu vàng hoặc xanh lá cây, trong số các triệu chứng kích ứng và thường gây đau khác.
- Lẹo mắt
Lẹo mắt là tình trạng tuyến meibomian ở đáy mí mắt bị tắc, thường do nang lông mi bị nhiễm trùng gây ra. Cũng còn có tên là mụn lẹo, nó giống mụn nhọn trên bờ mí mắt và thường kèm tấy đỏ, sưng mí mắt và nhạy cảm đau ở vùng bị ảnh hưởng. Cũng có thể xuất hiện mủ màu vàng, đóng vảy mí mắt và khó chịu khi chớp mắt.
- Khô mắt
Tiết nước mắt không đủ hoặc rối loạn chức năng tuyến meibomian có thể dẫn đến hội chứng khô mắt — đây là tình trạng thường mạn tính, trong đó bề mặt mắt không được bôi trơn đúng cách và trở lên kích ứng và viêm. Các triệu chứng khô mắt bao gồm mắt đỏ, mắt đỏ ngầu, cảm giác nóng rát, mắt mờ và cảm thấy có gì đó “trong” mắt (cảm giác dị vật). Đôi khi, khô mắt cũng có thể gây tiết dịch mắt rất lỏng.
- Kính áp tròng
Nếu bạn đeo kính áp tròng, bạn có thể thấy trong mắt có nhiều dử hơn bình thường. Có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm nhiễm trùng mắt liên quan đến kính áp tròng, khó chịu với kính áp tròng dẫn đến mắt khô và kích ứng mắt, cũng như dụi mắt nhiều hơn trong khi đeo kính áp tròng. Nếu bạn thấy dịch mắt tăng lên khi đeo kính áp tròng, hãy tháo kính và đi khám bác sĩ mắt để loại trừ khả năng tình trạng mắt nghiêm trọng.
- Tổn thương mắt
Dị vật trong mắt (chẳng hạn bụi, chất thừa hoặc hóa chất) hoặc một tổn thương mắt có thể làm cho mắt bạn tiết dịch lỏng, đây là phản ứng bảo vệ tự nhiên. Nếu có mủ hoặc máu trong mắt (xuất huyết dưới kết mạc) sau tổn thương mắt, hãy đi khám chuyên gia chăm sóc mắt ngay lập tức để điều trị. Tất cả các tổn thương mắt đều phải được coi là trường hợp cấp cứu y tế.
- Loét giác mạc
Loét giác mạc là tình trạng nhiễm trùng giác mạc giống áp xe, đe dọa đến thị lực, thường do chấn thương mắt hoặc một nhiễm trùng mắt không được điều trị gây ra. Nếu không được điều trị đúng cách, loét giác mạc có thể dẫn đến mất thị lực. Đặc điểm của loét giác mạc là đau mắt, đỏ mắt, sưng mí mắt và dịch mắt đặc. Mủ mắt có thể nghiêm trọng đến mức che đi giác mạc và làm suy yếu thị lực.
- Viêm túi lệ
Khi ống nước mắt bị tắc, túi nước mắt trong hệ dẫn lưu nước mắt đến mũi có thể bị viêm và nhiễm trùng, làm xuất hiện bướu sưng lên và nhạy cảm đau dưới mí mắt trong. Ngoài đau và tấy đỏ, các triệu chứng thường gặp của viêm túi lệ còn có chứng chảy nước mắt, dịch mắt dính và mắt mờ.
Điều trị tiết dịch mắt
Một lượng nhỏ dịch mắt là vô hại, nhưng nếu bạn thấy có sự thay đổi về màu sắc, tần suất, độ đặc và số lượng, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia chăm sóc mắt.
Nếu nhiễm trùng mắt là nguyên nhân gây ra dịch nhầy mắt, bác sĩ chăm sóc mắt của bạn có thể kê thuốc nhỏ mắt cũng như thuốc mỡ kháng sinh hoặc kháng vi-rút. Nếu dị ứng mắt khiến mắt bạn chảy nước và kích ứng, thuốc nhỏ mắt kháng histamin và thuốc làm thông mũi không kê đơn có thể giúp làm giảm triệu chứng.
Chườm ấm lên mắt có thể giúp làm giảm các triệu chứng ngứa và khó chịu mắt toàn thân, cũng như giúp loại bỏ tiết dịch mắt.
Nếu hai mí mắt của bạn dính vào nhau, cách tốt nhất để “gỡ” hai mí mắt ra là làm ẩm khăn lau bằng nước nóng rồi đặt lên mắt trong vòng vài phút, sau đó nhẹ nhàng lau dịch mắt.
Danh sách kiểm tại nhà
Làm theo những mẹo đơn giản sau để tránh hoặc kiểm soát dịch mắt:
- Không chạm vào mắt để tránh sự xâm nhập hoặc lan rộng của nhiễm trùng mắt.
- Rửa tay thường xuyên, đặc biệt nếu bạn bị viêm kết mạc lây nhiễm.
Nếu bạn bị tiết dịch mắt khi đeo kính áp tròng, hãy tháo kính và đi khám chuyên gia chăm sóc mắt Thỉnh thoảng chuyển sang loại kính áp tròng dùng một lần hàng ngày có thể làm giảm nguy cơ tiết dịch liên quan đến kính áp tròng.
Nếu bạn bị nhiễm trùng mắt, hãy loại bỏ các đồ mỹ phẩm có khả năng bị nhiễm bẩn như thuốc bôi mi mắt và bút kẻ mắt.
Nếu dị ứng là nguyên nhân gây ra chứng chảy nước mắt, hãy kiểm tra môi trường và cố gắng loại bỏ hoặc giảm thiểu tiếp xúc với các chất gây kích ứng. Nếu bạn nhạy cảm với thuốc nhỏ mắt, hãy thử thuốc nhỏ mắt không chất bảo quản.
