Đau mắt: Khi nào đau mắt là trường hợp cấp cứu?

Đau mắt là một cụm từ tổng quan để mô tả cảm giác khó chịu ở trên, trong, sau hoặc xung quanh mắt.

Đau mắt có thể ở một bên hoặc hai bên — nói cách khác, bạn có thể bị đau mắt phải, đau mắt trái, hoặc khó chịu có thể ảnh hưởng đến cả hai mắt. Không có bằng chứng nào chứng minh đau mắt bên phải xảy ra thường xuyên hơn đau mắt bên trái, hoặc ngược lại.

Trong một số trường hợp, chẳng hạn tổn thương mắt, nguyên nhân gây đau mắt là rõ ràng. Nhưng thường khó biết lý do tại sao mắt bạn lại đau.

Đối với những vấn đề phức tạp, độ nặng của đau mắt không cho biết nguyên nhân gây ra sự khó chịu này nghiêm trọng ra sao. Nói cách khác, một vấn đề tương đối nhỏ, chẳng hạn như trầy xước bề mặt giác mạc, có thể gây đau rất nhiều.

Nhưng một số tình trạng mắt rất nghiêm trọng — gồm cả đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, loại bệnh tăng nhãn áp thường gặp nhất, bong võng mạc, và bệnh mắt tiểu đường — lại không gây đau mắt chút nào.

Mắt đau có thể tạo ra các cảm giác khác nhau và các triệu chứng đi kèm, những yếu tố này có thể giúp chuyên gia chăm sóc mắt xác định nguyên nhân gây ra tình trạng khó chịu và đưa ra phương pháp điều trị đau mắt chính xác. Những cảm giác và triệu chứng này bao gồm:

• Cảm giác rất nhói, dữ dội
• Mắt bỏng rát
• Đau âm ỉ
• Cảm giác có gì đó “trong” mắt (cảm giác dị vật)
• Đau mắt cũng thường kèm mắt mờ, đỏ mắt (mắt đỏ ngầu) và nhạy cảm với ánh sáng.

Nguyên nhân gây đau mắt

Đau trên hoặc trong mắt

Thông thường, đau mắt mà cho cảm giác như có gì đó trong mắt thực tế là do kích ứng hoặc viêm bề mặt trước của mắt, đặc biệt là viêm giác mạc gây ra.

Các nguyên nhân gây đau thường gặp bắt nguồn từ bề mặt trước của mắt hoặc bên trong mắt bao gồm:

Dị vật trên giác mạc

Không có gì ngạc nhiên, thứ thường gây ra cảm giác dị vật trong mắt chính là bản thân dị vật. Những dị vật phổ biến có thể bám và dính vào bề mặt giác mạc bao gồm mạt kim loại, hạt vô cơ (cát, hạt đá li ti), mùn cưa và các vật chất hữu cơ khác.

Khó chịu do dị vật trên giác mạc gây ra có thể từ nhẹ đến nặng, và thường khó chịu nhất khi bạn chớp mắt (vì mí mắt thường chà qua dị vật khi chớp). Mờ mắt và nhạy cảm với ánh sáng cũng thường gặp.

Khi có dị vật trên giác mạc, bạn cần thăm khám gấp với chuyên gia chăm sóc mắt, bởi vì vật chất dính trên giác mạc có thể nhanh chóng gây nhiễm trùng mắt nghiêm trọng.

Chuyên gia chăm sóc mắt có thể sử dụng các công cụ phù hợp để loại bỏ hầu hết các dị vật trên giác mạc một cách dễ dàng. Bạn có thể được kê thuốc nhỏ mắt kháng khuẩn để phòng ngừa nhiễm trùng trong thời gian giác mạc lành lại.

Trầy xước giác mạc

Đây là giác mạc bị trầy xước. Mặc dù hầu hết trầy xước giác mạc đều không nghiêm trọng nhưng chúng có thể rất khó chịu và gây nhạy cảm với ánh sáng cũng như chứng chảy nước mắt.

Nhiều vết trầy xước trên bề mặt giác mạc tự lành trong vòng 24 giờ. Nhưng những vết trầy xước sâu hơn có thể dẫn đến nhiễm trùng mắt nghiêm trọng và thậm chí loét giác mạc nếu không được điều trị.

Bởi vì thường không thể biết đau mắt là do vết xước nhỏ, vết trầy xước sâu hay dị vật trên giác mạc, do đó, bạn nên thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt cho bất kỳ tình trạng khó chịu dữ dội nào với mắt mà không hết nhanh chóng, để xác định nguyên nhân gây ra.

Khô mắt

Một nguyên nhân rất thường gặp khác gây khó chịu cho mắt là khô mắt. Thông thường, khó chịu do khô mắt bắt đầu chậm chậm và từ từ hơn so với đau mắt do trầy xước hoặc do dị vật trên giác mạc. Đôi khi, mắt khô có thể dẫn đến trầy xước giác mạc, bởi không có đủ nước mắt trên bề mặt mắt để giữ cho giác mạc ẩm và trơn.

Nếu sử dụng thuốc nhỏ mắt bôi trơn giúp dễ chịu đáng kể thì nguyên nhân gây đau mắt có thể là khô mắt. Trong hầu hết các trường hợp, khô mắt không cần chăm sóc khẩn cấp; nhưng chuyên gia chăm sóc mắt của bạn có thể làm các kiểm tra để xác định độ nặng của tình trạng khô mắt và khuyến nghị liệu pháp hiệu quả nhất.

Các nguyên nhân khác (ít phổ biến hơn) gây đau mắt trước, hoặc đau “trong” mắt, bao gồm:

• Viêm kết mạc (bệnh đau mắt đỏ)
• Nhiễm trùng mắt (gồm cả nhiễm trùng mắt do nấm và viêm giác mạc do acanthamoeba)
• Viêm mống mắt (viêm màng bồ đào trước), là tình trạng viêm mống mắt
• Khó chịu do kính áp tròng

Một nguyên nhân rất nghiêm trọng gây đau trong mắt là tình trạng viêm nội nhãn, tức là tình trạng viêm phần trong của mắt mà thường do nhiễm khuẩn gây ra. Nó cũng có thể xảy ra như là biến chứng hiếm gặp của phẫu thuật đục thủy tinh thể.

Viêm nội nhãn, ngoài gây đau mắt còn gây đỏ mắt, sưng mí mắt và giảm thị lực. Nếu bạn có những triệu chứng này sau phẫu thuật đục thủy tinh thể hoặc phẫu thuật mắt khác, hãy thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt ngay lập tức.

Đau rất nhói trong mắt

Các nguyên nhân phổ biến gây đau sau mắt là chứng đau nửa đầu và nhiễm trùng xoang.

• Trong trường hợp đau nửa đầu, cơn đau hầu như luôn ở sau duy nhất một bên mắt và thường kèm đau ở đâu đó cùng bên đầu.
• Đau sau mắt do nhiễm trùng xoang thường ít nặng hơn so với đau do chứng đau nửa đầu, và cả hai mắt đều có thể bị ảnh hưởng.

Mặc dù đau sau mắt do những nguyên nhân này thường không phải trường hợp cấp cứu, nhưng nếu bạn bị đau mạn tính hoặc lặp đi lặp lại kiểu này, hãy thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt để điều trị và biết phải làm gì nhằm phòng ngừa những cơn đau trong tương lai.

Đau trong hốc mắt

Có lẽ tình trạng đau thường gặp nhất quanh mắt là viêm trong phạm vi mí mắt, đây là lẹo mắt thường gặp (hay chặp mắt). Triệu chứng ban đầu của lẹo mắt là một vùng tại chỗ, rất nhạy đau trên một bên mí mắt.

• Lẹo mắt không yêu cầu chuyên gia chăm sóc mắt phải chăm sóc khẩn cấp và bạn thường có thể điều trị thành công tại nhà bằng cách chườm ấm lên mí mắt vài lần một ngày trong thời gian vài ngày.
• Viêm bờ mi là một vấn đề thường gặp khác (thường không khẩn cấp) có thể gây sưng mí mắt và khó chịu quanh mắt.
• Một nguyên nhân thường gặp khác gây đau quanh mắt và đau cơ mắt là dùng mắt quá nhiều khi làm việc bên máy vi tính. Đây không phải là vấn đề khẩn cấp, và có những bước đơn giản mà bạn có thể thực hiện để giảm mỏi mắt khi làm việc với máy vi tính.
• Một nguyên nhân gây đau quanh mắt ít phổ biến hơn nhiều nhưng lại nghiêm trọng hơn nhiều là tình trạng có tên bệnh thần kinh thị giác, bệnh này có thể gây mất thị lực vĩnh viễn. Các triệu chứng đi kèm thường là giảm thị lực và giảm khả năng nhìn màu, và tình trạng đau thường nặng hơn khi mắt chuyển động.
• Đau mắt mà có thể do bệnh thần kinh thị giác gây ra phải được bác sĩ nhãn khoa và bác sĩ thần kinh chăm sóc ngay lập tức. Trong số những người dưới 40 tuổi, đa xơ cứng và các tình trạng thần kinh khác là những nguyên nhân thường gặp nhất gây viêm thần kinh thị giác.

Điều trị đau mắt

Bạn nên coi bất kỳ tình trạng đau mắt nào cũng là trường hợp cấp cứu. Gần như lúc nào cũng vậy, điều trị đau mắt đúng cách là phải ngay lập tức lên lịch khám mắt với chuyên gia chăm sóc mắt gần nơi bạn ở. Chỉ chuyên gia chăm sóc mắt mới có thể xác định chính xác nguyên nhân gây đau mắt và kê phương pháp điều trị chính xác để phòng ngừa tổn thương mắt và có thể là mất thị lực vĩnh viễn.

Đặc biệt, hãy thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt ngay lập tức nếu bạn có mắt bị đau và:

• Tình trạng đau xảy ra ngay sau khi nghiền kim loại, cưa gỗ hoặc các hoạt động khác có thể gây ra tổn thương do dị vật (đặc biệt nếu bạn đang không đeo kính an toàn hoặc mắt kính bảo hộ).
• Tình trạng đau do tổn thương mắt.
• Tình trạng đau nặng và kèm mắt mờ và/hoặc nhạy cảm với ánh sáng.
• Gần đây bạn phẫu thuật mắt, gồm cả LASIK (phẫu thuật điều trị tật khúc xạ bằng tia laser) và phẫu thuật đục thủy tinh thể.
• Bạn bị đỏ mắt và tiết dịch mắt.
• Tình trạng đau nặng, xảy ra đột ngột, và bạn có tiền sử bệnh tăng nhãn áp. Đây có thể là dấu hiệu của một cơn cấp tính của một dạng bệnh tăng nhãn áp ít phổ biến hơn, đó là bệnh tăng nhãn áp góc đóng, bệnh này có thể gây mất thị lực nhanh chóng và là một trường hợp cấp cứu y tế.

Khi bị đau mắt, đừng mạo hiểm — hãy thăm khám với chuyên gia chăm sóc mắt càng sớm càng tốt để xác định đúng nguyên nhân gây đau và được điều trị đau mắt đúng cách.